Powiat Sępoleński

Treść Główna

Dzieje Powiatu

Opisując dzieje Powiatu Sępoleńskiego warto cofnąć się do początku XX w. Północna część Krajny należała wtedy do Powiatu Złotowskiego. Ludność polska była skutecznie germanizowana przez Państwo Pruskie. Wykup polskiej ziemi to jeden z elementów polityki germanizacyjnej prowadzonej ówcześnie przez kanclerza Bismarca. Jednakże prześladowania polskich księży mające na celu zniszczenie polskości w ludności powodowały, że parafie katolickie na tych terenach stawały się ostoją Polaków i ludność jeszcze usilniej przeciwstawiała się praktykom germanizacyjnym. Okoliczności takie jak klęska Austro – Węgier i Niemiec w I Wojnie Światowej oraz rewolucja 1917 roku w Rosji dały początek wolności Polaków i powstaniu Państwa Polskiego. Zgodnie z decyzjami Traktatu Wersalskiego obszar i ludność Powiatu Złotowskiego wraz z trzema miasteczkami Kamieniem, Więcborkiem i Sępólnem miała być włączona do Polski. Tak się jednak nie stało. W następstwie silnych wpływów politycznych Hohenzollernów, do których należały lasy wokół Złotowa, obszar dawnego Powiatu Złotowskiego podzielono na część niemiecką i polską, pozostawiając Złotów i 80% lasów po stronie niemieckiej. Więcbork i Sępólno wyzwolone zostało dnia 23 stycznia 1920 roku. Ten sam oddział kawalerii konnej Wojska Polskiego wkroczył do Kamienia 28 stycznia.

Kamień też stał się na krótko pierwszą siedzibą powiatu. O siedzibie powiatu w Sępólnie zdecydowali polscy właściciele Skarpy i Komierowa, także centralne położenie Sępólna na ówczesnym obszarze powiatu, miało istotne znaczenie.

Pierwszą siedzibą Starostwa była kamienica przy ul. Hallera 17.
W 1928 r. dla celów administracji powiatowej wybudowano budynek administracyjny przy ul. Kościuszki 11. W pierwszym okresie odczuwano dotkliwy brak pol­skiej kadry urzędniczej, pocztowej, kolejowej, szkolnej, poli­cyjnej oraz do służby w Straży Granicznej. W ramach polity­ki polonizacyjnej lub też repolonizacyjnej władze polskie po­zyskiwały kadrę urzędniczą z byłego zaboru rosyjskiego i austriackiego. Także w ramach umowy Polski z Republiką Weimarską istniała dla ludności polskiej w Niemczech możliwość przeniesienia się do Polski, zaś ludność niemiecka w Polsce mogła udać się do Niemiec. W latach 1921-25 około 4,5 tys. ludności Powiatu Sępoleńskiego narodowości niemieckiej w ramach tej dwu­stronnej umowy udała się do Niemiec. W ich miejsce zasie­dlono ludność polską. W pierwszym dziesięcioleciu międzywojennym stosun­ki narodowościowe na obszarze Powiatu sępoleńskiego ukła­dały się poprawnie. Nie było większych zadrażnień lub kon­fliktów narodowościowych. Wzajemne relacje zaczęły się zmieniać od 1933 roku, kiedy władzę w Niemczech przejęła par­tia hitlerowska. Ludność niemiecka w Polsce w tym i w Po­wiecie sępoleńskim poddawana była, w różnej postaci wpły­wom nacjonalistycznym z terenu Rzeszy Niemieckiej. Sąsiedz­kie drobne nieporozumienia urastały z czasem do konflik­tów między ludnością polską a mniejszością niemiecką. Druga wojna światowa, a szczególnie pierwsze czte­ry miesiące od września do grudnia 1939 roku - to dla lud­ności polskiej Powiatu sępoleńskiego okres okrutnych prze­śladowań. Karolewo, Radzim, Rudzki Most, Komierowo ­to pierwsze w Polsce obozy straceń warstwy przywódczej lud­ności polskiej powiatu. Sołtysi, urzędnicy, księża, nauczyciele, służby mundurowe jak pracownicy pocztowi, kolejowi, policjanci oraz inni organizatorzy polskiego życia politycz­no - narodowego, jeśli w porę nie zdołali uciec lub się czasowo ukryć - byli fizycznie likwidowani. I chociaż minęło od tych czasów już 66 lat, to wrzesień dla ludności Północnej Krajny jest miesiącem pamięci o tych wydarzeniach (pamiętają dzie­ci i wnuki pomordowanych). Ostatnio wrzesień ma być mie­siącem wybaczenia. Zapewne łatwiej pamiętać niż wybaczyć. Klęska Niemiec - Jałta i Poczdam w 1945 r. stworzy­ły w Europie nowy ład. Odrodziła się Polska w nowych gra­nicach.

Administracyjnie Powiat Sępoleński istniał w okre­sie PRL-u od momentu wyzwolenia (styczeń -luty 1945) do 1975 roku. Ludność niemiecka opuściła te tereny wraz z wycofującą się armią niemiecką lub też do 1950 roku zo­stała wysiedlona do czterech stref okupacyjnych. Większość tej ludności osiedliła się w radzieckiej stre­fie czyli w późniejszym NRD. Do opuszczo­nych gospodarstw nie­mieckich oraz do opuszczonych domów poniemieckich ludność napływała z południo­wej i wschodniej Pol­ski. Te długotrwałe procesy migracyjne kie­rowane były przez PUR - czyli Państwowy Urząd Repatriacyjny, który jako agenda rzą­dowa organizował ak­cję przesiedlania ludności polskiej z Kresów na Ziemie Zachodnie. Bardzo wielu Polaków z Kresów znalazło swo­ją ojczyznę na Ziemi Krajeńskiej w tym też na wsi lub trzech miasteczkach Powiatu Sępoleńskiego. Pro­cesy asymilacyjne ludności miejscowej z przybyłymi tu miesz­kańcami z różnych kierunków Polski przebiegały nie bez oporów i trwają nadal. Wobec dotkliwego braku kadry dla różnych struktur powiatowych, potrzebną kadrę pozyskiwano głównie z obszaru Powiatu Rypińskiego i Lipnowskiego. Bardzo pozytywną rolę dla procesów asymilacyjnych lud­ności Powiatu Sępoleńskiego spełniały średnie szkoły - po­wstałe tu po drugiej wojnie światowej. Liceum Ogólnokształ­cące w Więcborku i Sępólnie, Technikum Rolnicze w Sypniewie, Technikum Gastronomiczne w Więcborku prze­kształcone w Zespół Szkół Ekonomicznych oraz Zasadnicza Szkoła Zawodowa w Sępólnie i Więcborku nie tylko kształ­ciły kadrę ale w sposób znaczący przyczyniły się do więzi patriotycznej i terytorialnej nie tylko wśród młodzieży lecz także ich rodziców. Pomijając cienie i blaski okresu PRL należy stwier­dzić, że od 1975 r. wykształciła się wśród wielu mieszkańców naszego powiatu silna więź i identyfikacja z Ziemią Krajeń­ską i Powiatem Sępoleńskim. Okres lat 1976-98 - to czas powstawania, rozwoju i umacniania się „patriotyzmów gmin­nych”. Ludność byłego Powiatu Sępoleńskiego zostaje jakby podzielona na cztery ośrodki administracyjne: w Sośnie, Kamieniu, Więcborku i Sępólnie. Tu rozwijają się ośrodki władzy samorządowej, tu zapadają decyzje, a także tu jest realizowana większość spraw, usług urzędniczo - administracyjnych mieszkańców. Umacnia się w świadomości ludności „gminny patriotyzm lokalny”. Na ten okres przypada upadek państwa totalitarnego, powstaje silny ruch „Solidarność”, następują też ogromne zmiany w Europie.

Na nowo Powiat Sępoleński odrodził się 1 stycznia 1999 r.
(Ustawa z dnia 24 lipca 1998 roku o wprowadzeniu zasadniczego, trój stopniowego podziału terytorial­nego państwa (Dz. U. Nr 96, poz. 603). Dnia 11 października 1998 roku odbyły się wybory do trzech szczebli samorządów terytorialnych: gmin, powiatów, nowych 16 województw. W tym dniu ludność czte­rech gmin wyłoniła 25 radnych Rady Powiatu sępoleńskie­go: trzech z gminy Sośno, czterech z gminy Kamień, ośmiu z gminy Więcbork i dziesięciu z gminy Sępólno. W Zarządzie Powiatu reprezentowana była każda z czterech gmin. Henryk Lemański - Sę­pólno, Ksawery Niemczyk - Więcbork, Bogusław Szwochert - Kamień i Władysław Drobiński - Sośno. Starostą został Henryk Pawlina reprezentujący gminę Więcbork, Wicestarostą Stanisław Drozdowski reprezentujący Gminę Sępólno Krajeńskie, Przewodniczący Rady Powiatu reprezentował gminę Sępólno, zaś Vice Przewodniczący reprezen­tował gminę Kamień i Sośno. W skład Rady Powiatu wchodziło także trzech burmistrzów. W dniu 27 października 2002 roku odbyły się kolejne wybory do samorządów terytorialnych, w których wyłoniono 17 radnych na drugą kadencję Rady Powiatu (2002 - 2006).

« wstecz

Linki